مفهوم پناه بردن به خدا (بخش پنجم)

جمع بندی آیات (202 -200) سوره مبارک «اعراف»:

«وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ * إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ * وَ إِخْوانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ فی‏ الغَیِّ ثُمَّ لا یُقْصِرُونَ»؛
 
و اگر از سوى شیطان وسوسه تحریک‏ آمیزى تو را تحریک کرد، به خدا پناه ببر؛ زیرا او شنوا و داناست. بى ‏تردید کسانى که تقوا ورزند، هرگاه وسوسه‏ اى از شیطان به آنان رسد، (بى‏ درنگ) متذکر شوند و در آن گاه بینا باشند. و (اما سخن درباره مشرکان این است که) برادرانشان (شیاطین) همواره آنان را به گمراهى مى‏ کشند، سپس (در اغواى آنها) کوتاهى نمى‏ کنند.

در بخش های چهارگانه قبل، توضیحات مختصری پیرامون مفهوم «پناه بردن به خدا» از آیات (201ـ200) سوره مبارک «اعراف» بیان شد.

جمع بندی مباحث یاد شده به شرح زیر است:

1.     انسان باید برای نجات از وسوسه­های تحریک­آمیز شیطان، به خدا پناه ببرد.

2.    برای پناه بردن به خدا، نخست باید جمله پناه بردن به زبان جاری شود: «به خدا پناه می­برم».

3.    سپس در دل به این معنا اعتقاد راستین داشت که پناهگاه حقیقی، خداست و باید حقیقتاً به او پناهنده شد.

4.   آنگاه در عمل، کاری انجام داد که انسان را در پناه خدا قرار می­دهد.

5.    «تقوا» انسان را از وسوسه شیطان نجات می­دهد؛ زیرا تقوا در هنگام وسوسه، انسان را متذکّر یاد خدا می­کند.

6.    «یاد خدا» در هنگام وسوسه شیطان، موجب بصیرت افزایی در انسان برای خروج از دام وسوسه شیطان می­شود.

7.    «پناه بردن به خدا» در هنگام وسوسه تحریک­آمیز شیطان، انسان را متذکّر یاد خدا می­کند، در نتیجه دارای بصیرت الهی می­شود. این، یکی از مصادیق تقواست.

8.رعایت «تقوا» در هنگام وسوسه شیطان این است که انسان از شرّ وسوسه­های او به خدا پناه ببرد.

إنشاء الله همه ما بتوانیم با یاری جستن از آیات روشن و روشنگر قرآن کریم،

راه سعادت و نیک روزی دنیا و آخرت مان را پیدا کنیم و در آن گام برداریم.

به این امید، صلواتی هدیه می کنیم.

 

«اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم»

مفهوم پناه بردن به خدا (بخش چهارم)

نکات سه­گانه­ای که در (بخش سوم) در تحلیل آیه «مسّ شیطان» ذکر شد، نکاتی بود که به طور استقلالی از آیه استفاده شد،

اما در نگاه ارتباطی باید توجه داشت که میان آیه «مَسّ شیطان» با آیه «نَزغ» رابطه­ای وجود دارد

و آن اینکه آیه «مَسّ شیطان» دلیلی برای آیه «نَزغ» است؛

به این معنا که آیه «نَزغ»، به لزوم «پناه بردن به خدا» اشاره می­کند و آیه «مَسّ شیطان» به چرایی آن می­پردازد.

«وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ * إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ» (اعراف، 200ـ201)

و اگر از سوى شیطان وسوسه تحریک‏آمیزى تو را تحریک کرد، به خدا پناه ببر؛ زیرا او شنوا و داناست. بى‏تردید کسانى که تقوا ورزند، هر گاه وسوسه‏اى از شیطان به آنان رسد، (بى‏درنگ) متذکر شوند و در آن گاه بینا باشند.

حاصل آنکه از ارتباط موجود میان این دو آیه، دو نکته جدید به دست می­آید:

الف) نکته نخست اینکه حکمت پناه بردن به خدا از وسوسه شیطان بیان می­شود؛ گویا خدای سبحان چنین می­فرماید:

«اگر وسوسه تحریک‏آمیزى از سوى شیطان تو را تحریک کرد، به خدا پناه ببر؛ چرا که (بى‏درنگ) متذکر خدا می­شوی و بینا می­گردی».

بدیهی است که با بیان حکمت «پناه بردن به خدا»، مخاطب نسبت به پناه بردن، بیشتر ترغیب می­شود.

ب) نکته دوم آنکه «پناه بردن به خدا» از وسوسه تحریک­آمیز شیطان، نشانه «تقواپیشگی» است

و کسانی که هنگام وسوسه شیطان به خدا پناه می­برند، انسان­های «مُتّقی» هستند.

دلیل این مطلب آن است که در ابتدای آیه دوم به جای عبارت

«کسانی که به خدا پناه می­برند»،

از عبارت «کسانى که تقوا می­ورزند» استفاده شده است.

این جا به جایی آگاهانه در کلام خدای حکیم حکایت­گر این مطلب است که دو عبارت یاد شده، مترادف هستند؛

به این معنا که کسانی که به خدا پناه می­برند، انسان­های تقواپیشه­ای هستند.

مفهوم پناه بردن به خدا (بخش سوم)

بحث پیرامون آیات سه گانه (202ـ200) سوره مبارک «اعراف»

به منظور دست یابی به مفهوم دقیق «پناه بردن به خدا» بود:

✨ «وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ * إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ * وَ إِخْوانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ فی‏ الغَیِّ ثُمَّ لا یُقْصِرُونَ»؛

و اگر از سوى شیطان وسوسه تحریک‏ آمیزى تو را تحریک کرد، به خدا پناه ببر؛ زیرا او شنوا و داناست. بى ‏تردید کسانى که تقوا ورزند، هر گاه وسوسه‏ اى از شیطان به آنان رسد، (بى‏ درنگ) متذکر شوند و در آن گاه بینا باشند. و (اما سخن درباره مشرکان این است که) برادرانشان (شیاطین) همواره آنان را به گمراهى مى‏ کشند، سپس (در اغواى آنها) کوتاهى نمى‏ کنند.

در (بخش اول) پیرامون آیه نخست؛ یعنی آیه «نزغ» سخن گفتیم،

اکنون به آیه دوم؛ یعنی آیه «مسّ شیطان» می­پردازیم:

ب) از آیه «مَسّ شیطان» سه نکته بدست می­آید،

نخست آنکه برخورداری از «تقوا»،

در نجات انسان از وسوسه شیطان بسیار مؤثر است؛

زیرا این آیه از کسانی یاد می­کند که مزیّن به زینت «تقوا» هستند

و هنگام وسوسه شیطان، متذکّرِ خدا می­شوند و راه نجات را پیدا می­کنند.

نکته دوم آنکه کارکرد «تقوا» در شرایط وسوسه این است که

انسانِ متّقی را متذکّر خدا می­کند؛ یعنی خدا را به یاد او می­آورد.

دلیل بر این مطلب آن است که آیه شریفه می­فرماید:

«إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا»؛

متّقیان هنگام وسوسه شیطان، متذکّر می­شوند.

نکته سوم آنکه «تذکّر» و «یاد خدا» در هنگام هجوم وسوسه شیطان،

بصیرتی به انسان می­دهد که فریب وسوسه­های شیطان را نخورد و در دام او گرفتار نشود: «فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ».