ادامه سخن درباره مفهوم «پناه بردن به خدا»
بحثی درباره مقام «مُخلَصون»
........
با توجه به مباحثی که تا کنون بیان شد، معلوم شد که «مُخلَص» بودن، ویژگی مهمی است که اگر انسان هنگام «پناه بردن به خدا» به آن متّصف باشد، بیتردید خدا او را در پناه خود قرار میدهد.
راه رسیدن به مقام والای «مُخلَصون» این است که نخست انسانِ مؤمن خود را به مقام «مُخلِصون» برساند، سپس خدای سبحان او را از این مقام بالا میبرد و در درجه «مُخلَصون» تثبیت میکند.
برای آنکه رابطه میان دو مقام «مُخلِصون» و «مُخلَصون» به تفصیل تبیین شود، لازم است هر یک به طور جدا مورد بررسی دقیق قرار گیرد. بنابراین نخست پیرامون مقام «مُخلِصون» سخن میگوییم.
از آیات نورانی قرآن کریم و تأکیدهای پی در پی آن استفاده میشود که انسان باید دین خود را برای خدا خالص کند و به مقام «مُخلِصون» برسد:
1. «قُلْ أَ تُحَاجُّونَنا فِی اللَّهِ وَ هُوَ رَبُّنا وَ رَبُّکُمْ وَ لَنا أَعْمالُنا وَ لَکُمْ أَعْمالُکُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ» (139) بقره
[به اهل کتاب] بگو: آیا درباره خدا با ما محاجّه مىکنید؟! در حالى که او، پروردگار ما و شماست و اعمال ما از آنِ ما و اعمال شما از آن شماست و ما او را با اخلاص پرستش مىکنیم (و موحّدِ خالصیم).
در این آیه شریفه یکی از امتیازهای ویژه مسلمانان نسبت به اهل کتابی که مدعی ایمان بودند، بیان شده است. «اخلاص» در پرستش خدا، ویژگی بارز مسلمانان است: «وَ نَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ». بنابراین از این آیه استفاده میشود که یک مسلمان باید این ویژگی مهم را در خود ایجاد کند و در گروه «مُخْلِصُون» وارد گردد.
2. «إِنَّ الْمُنافِقینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَ لَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصیراً (145) إِلاَّ الَّذینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ اعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَ أَخْلَصُوا دینَهُمْ لِلَّهِ فَأُولئِکَ مَعَ الْمُؤْمِنینَ وَ سَوْفَ یُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ أَجْراً عَظیماً». (146) نساء
منافقان در پایینترین درکات دوزخ قرار دارند و هرگز یاورى براى آنها نخواهى یافت، مگر آنها که توبه کنند و جبران و اصلاح نمایند، به (دامن لطف) خدا، چنگ زنند و دین خود را براى خدا خالص کنند؛ آنها با مؤمنان خواهند بود و خداوند به افراد باایمان، پاداش عظیمى خواهد داد.
ضرورت روآوری به «اخلاص»، در این آیه شریفه نیز مشاهده میشود. یکی از راههای نجات از نِفاق و رسیدن به ایمان حقیقی، «خالص کردن» دین برای خداست: «وَ أَخْلَصُوا دینَهُمْ لِلَّهِ فَأُولئِکَ مَعَ الْمُؤْمِنینَ». اگر انسانِ دیندار، دین خود را برای خدا «خالص» نکند، هرگز در گروه مؤمنان راستین وارد نمیشود، در نتیجه به پاداش عظیم الهی دست نمییابد.
3. «قُلْ أَمَرَ رَبِّی بِالْقِسْطِ وَ أَقیمُوا وُجُوهَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ کَما بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ». اعراف، 29
بگو: پروردگارم به عدالت امر کرده است و توجّه خویش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوى او کنید و او را در حالى بخوانید که دین (خود) را براى او خالص کردهاید، (و بدانید) همانگونه که در آغاز شما را آفرید، (بار دیگر در رستاخیز) بازمىگردید.
خدای سبحان در این آیه به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمان میدهد چند سفارش مهم را برای مؤمنان بازگو کند.
یکی از این سفارشهای مهم، «پرستش خالصانه» خداست: «وَ ادْعُوهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ».
انتهای آیه با بیان عبارت «کَما بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ» در صدد بیان این نکته است که اگر مؤمنان این سفارشها را جدّی بگیرند، در روز قیامت آسوده خواهند بود.
بنابراین، این آیه شریفه نیز تأکید میکند که انسان باید دین خود را برای خدا خالص کند و به مقام «مُخلِصون» برسد.
4. «هُوَ الَّذی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّى إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ بِریحٍ طَیِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحیطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ*فَلَمَّا أَنْجاهُمْ إِذا هُمْ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلى أَنْفُسِکُمْ مَتاعَ الْحَیاةِ الدُّنْیا ثُمَّ إِلَیْنا مَرْجِعُکُمْ فَنُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ». (یونس، 23ـ22)
او کسى است که شما را در خشکى و دریا سیر مىدهد؛ زمانى که در کشتى قرار مىگیرید و بادهاى موافق آنان را (بسوى مقصد) حرکت میدهد و خوشحال مىشوند، ناگهان طوفان شدیدى مىوزد و امواج از هر سو به سراغ آنها مىآید و گمان مىکنند هلاک خواهند شد. در آن هنگام، خدا را از روى اخلاص مىخوانند که اگر ما را از این گرفتارى نجات دهى، حتماً از سپاسگزاران خواهیم بود. امّا هنگامى که خدا آنها را رهایى بخشید، (باز) به ناحق، در زمین ستم میکنند. اى مردم! ستمهاى شما، به زیان خود شماست! از زندگى دنیا بهره (میبرید)، سپس بازگشت شما بسوى ماست و ما، شما را به آنچه عمل میکردید، خبر میدهیم.
........
از این آیه شریفه نیز ضرورت «اخلاص» بندگان برای خدا استفاده میشود.
«صدا زدن خالصه خدا» در دشواریهای زندگی، راه نجات انسان است: «دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ».
........
عبارت «فَلَمَّا أَنْجاهُمْ» حاکی است خدای سبحان دعای خالصانه کسانی را که در طوفان مُهلک دریا و امواج سهمگین آن گرفتار آمدند، مستجاب کرد و آنها را از آن مَهلکه رهایی بخشید، گرچه آنها پس از نجات، به عهد خود عمل نکردند و شکرگزار خدا نشد، بلکه به ناحق به ستمکاری در زمین پرداختند: «فَلَمَّا أَنْجاهُمْ إِذا هُمْ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ».
